Święto Nowego Roku należy do najważniejszych wydarzeń w kalendarzu i jego nadejście jest obchodzone hucznie na całym świecie. Jest to moment, kiedy składamy sobie nawzajem życzenia i bawimy się na imprezach sylwestrowych. Jednak w tradycji polskiej przez długie lata Nowy Rok nie był szczególnie celebrowany, a jego świętowanie było powiązane z okresem Bożego Narodzenia. Z czasem wykształciły się określone rytuały i zwyczaje noworoczne, wiążące elementy kultury ludowej i chrześcijańskiej, a następnie dołączyły do nich bardziej nowoczesne formy zabawy. W naszym artykule przyglądamy się dawnym i obecnym tradycjom, jakie towarzyszą obchodom Nowego Roku.

Czemu Nowy Rok jest 1 stycznia?

Ustanowienie Nowego Roku w dniu 1 stycznia sięga swoimi korzeniami starożytności i odnosi się do rzymskiego kalendarza świąt religijnych. Na samym jego początku wypadało święto boga janusa, celebrowane pierwszego dnia miesiąca januar, czyli właśnie 1 stycznia. Kalendarz rzymski, zwany juliańskim, został wprowadzony jako powszechnie obowiązujący w 46 r. przed Chrystusem. Według tego kalendarza do dziś obchodzą swoje święta wyznawcy kościołów wschodnich, a więc prawosławni i grekokatolicy. Następnie w 1583 roku papież Grzegorz XII wprowadził nowy kalendarz, nazwany gregoriańskim od jego imienia, którym to posługujemy się do dnia dzisiejszego. W Polsce zaczął on obowiązywać po trzech latach od reformy, jednak Nowy Rok jako odrębne święto pojawił się w nim dopiero w I połowie XVII wieku.

Dawne zwyczaje noworoczne

Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, rozpoczęcie nowego roku kalendarzowego przez długi czas nie stanowiło szczególnego powodu do hucznego świętowania. Wpisywało się natomiast w okres Bożego Narodzenia i celebrowanie zwyczajów świątecznych. Pierwotne obrzędy noworoczne były związane z porą przesilenia zimowego, a więc były też charakterystyczne dla Wigilii. Wieczorem zasiadano do uczty przy suto zastawionym stole, na którym tym razem dominowały potrawy tłuste i mięsne, jak również =>kakor oraz mocniejsze trunki. O północy w niektórych regionach Polski gospodarze pukali do swoich uli, aby pszczoły się pobudziły i ruszyły do pracy. Na podwórkach zaś palono snopek słomy, co symbolizowało pożegnanie się z zeszłorocznymi kłopotami i zmartwieniami. Ponadto w Nowy Rok wstawano już bardzo wcześnie rano, aby według zwyczaju obmyć się w zimnej wodzie – w misce, na której dno kładziono srebrny pieniążek dla zapewnienia sobie zdrowia i urody. Panowało też przekonanie, że jeśli tego dnia jako pierwszy gość w domu zawita mężczyzna, to cały nadchodzący rok będzie pomyślny, jeśli jednak pojawi się kobieta, to na domowników spadną same niepowodzenia i kłopoty. Poza tym starano się, aby w święto Nowego Roku nie brakowało jedzenia – na stół kładziono wielki nie napoczęty bochen chleba, co miało zapewnić dostatek i ustrzec przed głodem. W tym dniu, tak jak przez cały okres Bożego Narodzenia, po domach chodzili kolędnicy, którzy bawili gospodarzy występami, śpiewami oraz składali życzenia: zdrowia, pomyślności i obfitych plonów. W podzięce zaś ofiarowywano im datki i poczęstunek.

Współczesne zwyczaje noworoczne

Obecnie najpopularniejszą formą powitania Nowego Roku jest spędzenie czasu na balu sylwestrowym, imprezie tanecznej lub w gronie przyjaciół na tzw. domówce. O północy wznosimy toasty szampanem, składamy sobie życzenia i podziwiamy fajerwerki. Jednak co ciekawe, taki styl zabawy ma w Polsce dosyć krótką historię i stał się popularny dopiero pod koniec XIX wieku, początkowo też jedynie w dużych miastach i zamożniejszych domach. W noc sylwestrową ludzie wychodzili na ulice, był gwar, zapalano światła, strzelano petardami – podobnie więc, jak dzieje się teraz.

Warto jeszcze dodać, że w dzisiejszych czasach rozpoczęcie nowego roku jest dla wielu osób dobrą motywacją, aby sformułować noworoczne postanowienia – najczęściej dotyczą one zdrowia, pracy, hobby oraz relacji rodzinnych. Chociaż nie wszystkie z nich są później przez nas realizowane, to sam akt tworzenie takich postanowień daje nam poczucie nowego początku i pozytywnie nastraja na kolejny rok.

Noworoczne życzenia

Nieodłącznym rytuałem związanym ze świętem Nowego Roku, występującym zarówno w dawnej tradycji, jak i współcześnie, jest zwyczaj składania sobie życzeń. Bardzo często z tej okazji używamy zwrotu „do siego roku”, który wywodzi się jeszcze z czasów staropolskich. W tamtym okresie był on wypowiadany przy stole wigilijnym i oznaczał życzenie, aby wszyscy zebrani mogli doczekać się w tym samym gronie nadchodzącego roku. Z czasem obyczaj ten ewoluował i formułą „do siego roku” posługujemy się obecnie w sylwestra i Nowy Rok.

A życzymy sobie przede wszystkim zdrowia, szczęścia, pomyślności, spełnienia marzeń i aby ten kolejny rok był lepszy od poprzedniego – czego też wszystkim naszym drogim Klientom życzy zespół Cukierni Jacek Placek.

Szczęśliwego Nowego Roku!